ހެދިބޮޑުވުމުގެ މޭލުގާ (މައިލްސްޓޯން) ތަކަކީ ކުއްޖާގެ ޖިސްމާނީ، ވިސްނުމުގެ، އިޖްތިމާއި އަދި ޖަޒްބާތީ ކުރިއެރުން ވަޒަންކުރަން ބޭނުންކުރާ މުހިންމު މިންގަނޑުތަކެކެވެ. ކޮންމެ ކުއްޖަކީވެސް އެ ކުއްޖެއްގެ އަމިއްލަ ދުވެއްޔެއްގައި ކުރިއަރަމުންދާ ކުއްޖެއް ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް، ހެދިބޮޑުވުމުގެ މި މޭލުގާ ތަކަށްވުރެ ފަހަތުގައި އުޅުމަކީ ހެދިބޮޑުވުމުގެ ލަސްކަމެއް އުޅޭކަމުގެ ނީޝާންތަކަކަށް ވެދާނެއެވެ. މިކަން އަވަހަށް ދެނެގަނެވުމަކީ އެކަމަށް ދޭންވާ ފަރުވާތައް އަވަހަށް ދެވި، ކުއްޖާގެ ކުރިއެރުން އިތުރުކުރުމަށް ލިބޭ އެހީއަކަށް ވާނެއެވެ. މި ލިޔުމުގައި މި ބަލާލަނީ ކުއްޖާގެ ހެދިބޮޑުވުމުގެ ލަސްކަމެއް އުޅޭކަމުގެ ނިޝާންތަކާއި އެކަމަށް އެޅިދާނެ ބައެއް ފިޔަވަޅުތަކެވެ.
ވާހަކަ ދެއްކުމާއި ބަސްދަސްކުރުމުގައި ލަސްވުން:
- ބަސްކޮށާރު
އުމުރުން ދެ އަހަރު ހަމަވާއިރު ކުދިން ވާހަކަ ދެއްކުމުގައި 2 ބަސް ގުޅުވައިގެން ކުދިކުދި ޖުމްލަތައް ބޭނުންކުރަންފަށާނެއެވެ. މިގޮތަށް ބަސްކޮށާރު ކުރިއަރަމުން ނުދާނަމަ އެއީ ލަސްވުމެކެވެ.
- ދެވޭ އިރުޝާދުތައް ދެނެގަތުމުގައި ދަތިވުން
ދަރިފުޅަށް 18 މަސް ފުރޭއިރު، އުމުރާއި ގުޅޭގޮތުން ދެވޭ އިރުޝާދުތައް ދެނެގަތުމަށް އުނދަގޫވުމަކީ ދޭހަ ވުމުގައި ލަސްވުމެއް އުޅޭކަން އަންގައިދޭ ކަމެކެވެ.
- ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ގޮތުން އަޑުލެއްވުން.
އުމުރުން އަހަރެއް ވާއިރު އާންމުގޮތެއްގައި ކުދިން ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ގޮތުން އަޑުލައްވަން ފަށައެވެ. މިސާލަކަށް މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ ކިޔުމަށް މަސައްކަތް ކުރެއެވެ. މިގޮތަށް މަސައްކަތް ނުކުރާނަމަ އެއީވެސް ސަމާލުވާން ޖެހޭކަމެކެވެ.
- އެއްވެސް ބަހެއް ނުކިޔުން.
ކުދިންނަށް އާންމުކޮށް އިވޭ ބަސްތައް އެކުދިންގެ އުމުރުން 12 މަހާއި 16 މާހާއި ދޭތެރޭގައި އެކުދިން ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ބޭނުންކުރަން ފަށާނެއެވެ. ނަމަވެސް 16 މަސް ފުރޭއިރުވެސް އެއްވެސް ބަހެއް ނުކިޔާނަމަ އެއީ ވާހަކަ ދެއްކުމުގައި ލަސްކަމެއް އުޅޭކަމުގެ ނިޝާނެކެވެ.
- ބޭނުންވާ ކަންކަން ބުނެދޭން ދަތިވުން.
2 އަހަރު ފުރިފައިވާ ކުދިން ބޭނުންވާ ކަންކަން ބުނެދިނުމުގެ ބަދަލުގައި އާންމުކޮށް ބޮޑާހާކައި އުޅޭނަމަ ނުވަތަ ބުނެދޭން ނޭންގޭނަމަ އެއީވެސް ބަސްދަސްކުރުމުގައި ލަސްކަމެއް އުޅޭކަން އަންގައިދޭ ކަމެކެވެ.
- އިވޭ އަޑުތައް ނުވަތަ ބަސްތައް ނަކަލުނުކުރުން.
ކުދަކުދިންނަށް އާންމުކޮށް އިވޭ އަޑުތަކާއި ބަސްތައް ނަކަލުކުރާނެއެވެ. އުމުރުން 2 އަހަރު ފުރޭއިރުވެސް މިގޮތައް އަޑުތަކާއި ބަސްތައް ނަކަލުކުރުން ދަރިފުޅުގެ ފަރާތުން ނުފެންނަނަމަ އެއީ ސަމާލުކަން ދޭންޖެހޭނެ ކަމެކެވެ.
ހަރަކާތްތައް ކުރުމުގައި ލަސްވުން (މޯޓަރ ސްކިލްސް ޑިލޭ):
- އުމުރުން 6 މަސް ފުރޭއިރު އެކަނި އިށީންދެ ނީންދެވުން، 9 މަހާ 12 މަހާ ދޭތެރޭ ފިރުކެން ނުފެށުން އަދި 18 މަސް ފުރޭއިރު ހިނގަން ނުފެށުމަކީ ހަށިގަނޑުގެ ބޮޑެތި މަސްތައް ބޭނުންކުރުމުގެ ހުނަރު ކުއްޖާއަށް ލިބުމުގައި ލަސްކަމެއް އުޅޭކަން އަންގައިދޭ ކަމެކެވެ.
- ހަމަ އެގޮތަށް އުމުރުން 2 އަހަރު ފުރޭއިރު އަތުގެ ކުދި މަސްތައް ބޭނުންކުރުމުގެ ހުނަރު، މިސާލަކަށް ސަމުސަލުގައި ހިފެހެއްޓުން، ބްލޮކްސް ލެއްވުން ނުވަތަ ކްރެޔޮން ފަދަ އެއްޗެހި ހިފައި ކޫރުން އަޅައި ހެދުމަށް ދަތިވާނަމަ އެއީ އަތުގެ ކުދިމަސްތައް ބޭނުން ކުރަން ދެނެގަތުމުގައި ލަސްކަމެއް އުޅޭކަމުގެ ސިގްނަލެކެވެ.
- އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުން ބޭރުން ނުވަތަ އަމިއްލަ ކޮންޓްރޯލުން ބޭރުން ހަރަކާތްތަކެއް ކުރެވޭނަމަ ކޮންމެ އުމުރެއްގެ ކުއްޖެއް ނަމަވެސް އެކަމަކީ ނާރުގެ (ނިއުރޮލޮޖިކަލް) މައްސަލައެއް ހުރިކަމުގެ އަލާމާތެކެވެ.
- އުމުރުން 3 އަހަރު ފުރޭފަހުންވެސް ހަށިގަނޑު ކޮންޓްރޯލް ކުރުން ނުވަތަ ބެލެންސްކުރުމުގައި ދަތިވުން މިސާލަކަށް ސިޑިން އެރުމުގައި ދަތިވުމާއި، އާންމުކޮށް ވެއްޓުން ނުވަތަ އައިބު ގޮތަކަށް ހިނގުން ފަދަ ކަންކަމަކީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭފަދަ ކަމެކެވެ.
އިޖުތިމާއީ ގޮތުން ނުވަތަ ޖަޒުބާތީގޮތުން އަންނަ ބަދަލުތައް:
- އެކުގައި އުޅޭ މީހުނާއި ހަތަރުކަޅި ހަމަކުރުމާއި ހިނިތުންވުން ފާޅުކޮށް ހެދުމަކީ ކުދިންގެ އުމުރުން 3 މަސް ވާއިރު ފާހަގަވާން ފަށާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް މިކަން ފާހަގަ ނުކުރެވޭނަމަ އެއީ ސަމާލުވާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.
- ކުއްޖާގެ އުމުރުން 3 އަހަރު ފުރޭއިރު އެހެން ކުދިންނާއި ދިމާވެ ގުޅިގެން ކުޅެން އުޅެ އެއުމުރުގެ ކުދިންނާއެކު ވަގުތު ހޭދަކުރުމަށް އެކުދިން ޝައުޤުވެރިވެއެވެ. ނަމަވެސް އެހެން ކުދިންނާއި އެކު ވަގުތު ހޭދަކުރުމަށް ބޭނުން ނުވުން ނުވަތަ އެހެން ކުދިންނާއި ބައްދަލު ވުމުންވެސް އެއްވެސް ޝައުޤުވެރި ކަމެއްނެތި އަޅާނުލުމަކީ އިޖުތިމާއި ނުވަތަ ޖަޒްބާތީގޮތުން ގޮތުން އެއުމުރުގެ ކުއްޖަކަށް ލިބެންޖެހޭ ކުރިއެރުން ނުލިބޭކަމުގެ ނިޝާނެކެވެ.
- ދަރިފުޅުގެ ނަމުން ގޮވާލުމުން އަޅާނުލުން ނުވަތަ އެނބުރި ބަލާލާ ނަހަދާނަމަ އެކަމަކީ ކުއްޖާގެ ހެދިބޮޑުވުމުގައި ލަސްކަމެއް އުޅޭކަން އަންގައިދޭ ކަމެކެވެ. އަދި މިކަމަކީ އޯޓިޒަމް ހުންނަ ކުދިންގެ ފަރާތުން އުމުރުގެ ފުރަތަމަ ކޮޅުގައި ފާހަގަކުރެވޭ އަލާމާތެކެވެ.
- އެކުގައި އުޅޭމީހުންނަށްވުރެ ދަރިފުޅު ގެންގުޅޭ ވަކި ހާއްސަ އެއްޗަކަށް މާބޮޑަށް ދޯޅުވެ، މީހުނައި ގުޅިގެން އުޅުމާއި ދުރުވާނަމަ އެކަމަކީ އިޖުތިމާއި ގުޅުން އުފެއްދުމުގައި އެ ކުއްޖާއަށް އުނދަގޫތަކެއް ހުރިކަން އަންގައިދޭކަމެކެވެ.
- ދަރިފުޅުގެ އުމުރުން 18 މަސް ފުރޭއިރު އެކުއްޖާއަށް ކުރެވޭ އިޙްސާސްތައް ޖަޒުބާތީގޮތުން ފާޅުނުކުރާނަމަ އެއީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މިސާލަކަށް ހުނުމާއި ހިނިތުންވުންފަދަ އެއްވެސްކަމެއް ނުކުރާނަމަ ސަމާލުވާން ޖެހޭނެއެވެ.
- ދެރަވާ ނުވަތަ ހިންހަމަނުޖެހޭ ކަމެއް ދިމާވުމުން އެކަމެއް ރަނގަޅު ކުރުމަށް މަސައްކަތް ނުކުރާ ނުވަތަ އެހެން މީހުންގެ އިހުސާސްތަކާއި މެދު އެއްވެސް އަޅާލުމެއް ނުބަހައްޓާ، އުމުރުން 3 އަހަރު ފުރިފައިވާ ކުދިންނަކީ ޖަޒުބާތީ ގޮތުން އެއުމުރާއި އެކަށީގެންވާވަރަށް ކުރިއެރުން ނުލިބޭ ކުއްޖެއްކަމުގައި ބެލެވިދާނެއެވެ.
ވިސްނުމުގެ ހުނަރު ކުރިއެރުމުގައި ލަސްވުން
- ކަމެއް ކުރުމުގެ ސަބަބުން ނުކުންނަ ނަތީޖާ، މިސާލަކަށް ކުޅޭ އެއްޗެއްގެ ގޮބަކަށް ފިތާލުމުން އަޑެއް އައުން ފަދަ ކުދިކުދި ކަންކަން އުމުރުން 12 މަހާއި 18 މަހާއި ދޭތެރޭގެ ކުދިން ދެނެގަނެއެވެ. މިފަދަ ކަންކަން ދެނެގަތުމުގައި އުނދަގޫވާނަމަ އެއީ ލަސްވުމެކެވެ.
- ހަމައެގޮތަށް މައްސަލަ ހައްލުކުރުމުގެ ޓާސްކް ހިމެނޭފަދަ ކުޅިވަރު، މިސާލަކަށް އެއް ބައްޓަމެއްގެ އެއްޗެހި ވަކިކުރުން ނުވަތަ ގުޅުވުން ފަދަ ކަންކަމުގައި ދަތިވާކަމަށް އުމުރުން 2 އަހަރުގެ ކުއްޖެއްގެ ފަރާތުން ފާހަގަ ކުރެވޭނަމަ އެއީ ވިސްނުމުގެ ހުނަރު ކުރިއެރުމުގެ ލަސްކަމެއް އުޅެނީކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
- މީގެ އިތުރުން އެއްކަމެއްގައި ގިނަވަގުތު ސަމާލުކަން ނުދެވޭނަމަ އެއީވެސް ސަމާލުވާންޖެހޭކަމެކެވެ. އެކިކުދިންނަށް ސަމާލުކަންދެވޭ މިންވަރު ތަފާތުވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް 2 އަހަރު ފުރިފައިވާ ކުއްޖަކަށް ވަރަށް އާދައިގެ ކަމެއް ކުރުމުގައި ކުޑަ ސިކުންތު ކޮޅަކަށް ސަމާލުކަން ދީގެން އެކަމެއް ނުކުރެވޭނަމަ އެއީވެސް ލަސްކަމެއް އުޅޭކަމުގެ ނިޝާނެކެވެ.
- ދެވޭ އާދައިގެ އިރުޝާދަކަށް ޢަމަލު ކުރަން ނޭންގުން، މިސާލަކަށް ކައިރީގައި އޮތް ކުޅޭއެއްޗެއްގެ ނަން ބުނެފައި އެ ދިނުމަށް އެދުމުން ދެވޭ އިރުޝާދަށް އަމަލުކުރަން 18 މަސް ފުރިފައިވާ ކުއްޖަކަށް ނޭންގުމަކީވެސް ސަމާލުވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ.
- އުމުރުން 4 ނުވަތަ 5 އަހަރު ފުރޭއިރު، ކުލަ ވަކިކުރުމާއި ނަންބަރު ވަކިކުރުން ނުވަތަ އެއްވައްތަރުގެ އެއްޗެހި ވަކިކުރަން އުނދަގޫކަމެއް ހުންނަނަމަ އެއީ (އިންޓަލެކްޗުއަލް ޑިލޭ) އެކެވެ.
މި ބަޔާން ކުރެވުނު ކަންތައްތަކުގެ އިތުރުން، ބައެއްފަހަރު ކުދިންގެ ކިބައިން އަމިއްލައަށް ކަންކަން ކުރަން ދަސްކުރުމުގެ މޭލުގާ ހާސިލްވުމުގައި ލަސްތަކެއް އުޅޭކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. އެގޮތުން އަމިއްލައަށް ކެއިން ބުއިމާ، ހެދުން ބަދަލުކުރުން ފަދަ ކުދިކުދި ކަންތައްތައް އުމުރުން 3 އަހަރު ފުރޭއިރު ކޮށްލަން ނޭންގުން ހިމެނެއެވެ.
މިފާހަގަ ކުރެވުނު ކަންކަމަކީ ކުދިން ބޮޑުވަމުން އަންނައިރު އެކުދިންގެ އުމުރާއި ގުޅޭގޮތުން ހާސިލުވާންޖެހޭ ކަންކަން ފުރިހަމަވަމުން ދާކަން ކަށަވަރުކުރުމުގެ އިތުރުން ސަމާލުވާންޖެހޭކަމެއް ވާނަމަ ކުރީބައިގައި ދެނެގަނެ އެކަމަށް ބޭނުންވާ އިތުރު އެހީ ކުދިންނަށް ފޯރުކޮށް ދިނުމަށް ވަރަށް މުހިންމު ކަންކަމެވެ. ކޮންމެ ކުއްޖަކީވެސް ތަފާތު ކުއްޖެއްކަމުން ބައެއްފަހަރު މިކަންކަން ހާޞިލްވުމުގައި ލަސްވިނަމަވެސް އާންމުކޮށް މިހެންވަމުންދާނަމަ ކަމާއިބެހޭ ހާއްސަ ފަރާތަކާއި ބައްދަލުކޮށް މަޝްވަރާކުރުން މުހިންމެވެ. މައްސަލައެއްހުރިނަމަ އެންމެ ތުއްތުއިރު އެކަމެއް ދެނެގަނެވި ފިޔަވަޅު އެޅުމަކީ އެކަން ހައްލުކުރުމަށް ލިބޭ ވަރަށްބޮޑު ފުރުޞަތެކެވެ.
